وظیفه ترموستات خودرو چیست؟

وظیفه ترموستات خودرو چیست؟

وظیفه ترموستات مسدودکردن مسیر جریان مایع خنک‌کننده به سمت رادیاتور در زمان سردی پیشرانه است. هنگامی که پیشرانه سرد است مایع خنک‌کننده اطراف آن جریان پیدا نمی‌کند. وقتی که پیشرانه به دمای کاری ایده‌آل خود می‌رسد که معمولا حدود ۹۵ درجه سانتی‌گراد است، ترموستات باز می‌شود.

این قطعه سبب می‌شود که پیشرانه ر در سریع‌ترین زمان ممکن به دمای ایده‌آل برسد و از این طریق فرسایش، تشکیل رسوبات و آلاینده‌های خروجی را کاهش می‌دهد.

اگر فرصت آزمایش یک ترموستات را داشته‌ باشید می‌بینید که نگاه‌کردن به ترموستات شگفت‌انگیز است زیرا کاری که انجام می‌دهد غیرممکن به نظر می‌رسد. می‌توانید ترموستات را در ظرف آبی قرار دهید و سپس ظرف را روی اجاق روشن بگذارید تا آب داخل ظرف شروع به جوشیدن کند.

هنگامی که دمای آب بالا می‌رود سوپاپ ترموستات کم کم باز می‌شود. اگر می‌خواهید خودتان یک ترموستات را آزمایش کنید، به یک فروشگاه لوازم یدکی خودرو مراجعه کنید و یک ترموستات بخرید.

راز عملکرد ترموستات به سیلندر کوچکی که در سمت موتور قرار می‌گیرد مربوط می‌شود. داخل این سیلندر از موم پر شده است که تقریبا در دمای ۸۲ درجه سانتی‌گراد به‌تدریج به مایع تبدیل می‌شود.

ترموستات‌های مختلف در دماهای متفاوتی باز می‌شوند ولی دمای رایج آنها ۸۲ درجه است. یک میله که به سوپاپ ترموستات متصل است داخل این موم قرار گرفته است. وقتی موم به مایع تبدیل می‌شود به اندازه قابل توجهی منبسط شده و میله را به سمت خارج سیلندر هدایت می‌کند و در نتیجه سوپاپ باز می‌شود. اگر با نحوه کار دماسنج‌ها آشنا باشید مشابه همین فرآیند را می‌بینید. هرچه دما بالاتر باشد، انبساط موم بیشتر بوده و سوپاپ بیشتر باز می‌شود.

اگر بخواهیم به طور خلاصه وار عواقب ناشی از ترموستاتی که دمای آن پایینتر از دمای استاندارد باشد را ذکر کنیم می توان گفت فرسایش بیشتر پیشرانه و افزایش مصرف سوخت از مهم ترین ویژگی های منفی آن هستند.

از عواقب منفی حذف ترموستات نیز می توان علاوه بر دو مورد فوق به خطر تاب برداشتن سرسیلندر نیز اشاره کرد. نصب ترموستاتی که دمای آن استاندارد باشد باعث کاهش مصرف سوخت، کاهش فرسایش موتور و کارکرد بهتر آن می شود. پس هیچ گاه ترموستات خودروی خود را بر ندارید (چه در تابستان چه در زمستان) و همچنین از ترموستاتی که دمای باز شدن آن پایینتر از نرمال است استفاده نکنید.

اگر احساس می کنید خودروی شما داغتر از دمای نرمال کار می کند و از سالم بودن ترموستات ممطئن هستید باید عیب را در دیگر اجزای سیستم خنک کننده جستجو کنید. مطمئن باشید سیستم خنک کننده ای که معیوب باشد با نصب ترموستات دما پایین عیبش رفع نمی شود و تحت فشار خودش را نشان می دهد.

پس با نصب ترموستات دما پایین یا حذف ترموستات فقط صورت مسئله را پاک می کنید و مشکل گرم شدن و بازده پایین سیستم خنک کننده همچنان سر جای خودش است.

آموزش تعویض ترموستات پراید، 405، پژو 206 تیپ 5

ترموستات دستگاهی یک بار مصرف و غیر قابل تعمیر می باشد در موقع نصب باید علامت فلش روی ان دقت شود و اگر ترموستات در محدوده درجه حرارت مجاز تعیین شده باز و بسته نشود و موتور خیلی داغ و یا سرد باشد باید فورا آن را تعویض کرد.

عواقب ناشی از حذف ترموستات یا نصب ترموستاتی که دمای آن پایینتر باشد:

اگر دمای موتور پایینتر از نرمال باشد بلبرینگها، رینگ پیستون ها و دیگر اجزا هنوز از نظر سایز منبسط نشده اند و بنابراین نسبت به حالتی که موتور به دمای کاری خود رسیده باشد به دیگر قطعات فلزی موتور بیشتر ضربه می زنند. در واقع شکاف یا گپ میان قطعات در حالتی که موتور سرد باشد بیشتر است.

بنابراین اگر ترموستات را حذف کنیم موتور باید مدت زمان خیلی بیشتری کار کند تا به دمای کاری خود برسد یا دمای کاری خود را در روزهای سرد حفظ کند. نکته جالب اینجاست که با حذف ترموستات حتی احتمال دارد در بعضی موارد دما بالا رود زیرا با برداشتن ترموستات ممکن است سرعت گردش آب در سیستم بسیار بالا باشد و آب مدت زمان کمی در داخل رادیاتور بماند و در نتیجه حرارت خود را به خوبی از دست ندهد.

حذف ترموستات خطر بزرگ دیگری برای شما ایجاد می کند که اگر بلافاصله پس از سربالایی (دمای موتور بالا) وارد سرپایینی شوید در صورت نبودن ترموستات گردش سریع آب باعث خنک شدن ناگهانی موتور شده و این تغییر دمای ناگهانی ممکن است منجر به تاب برداشتن سرسیلندر شود.

در بعضی تستهای دوام ممکن است ترموستات خودرو حذف شود فقط به این دلیل که اگر ترموستات نصب باشد و وسط تست قفل کند خودرو در تست استقامت مردود می شود که البته با برداشتن آن فرسایش قطعات موتور بیشتر می شود ولی چون در چنین تستهای استقامت سیستم خنک کننده خودروها از قبل جوری تنظیم شده که جبران نبودن ترموستات را بکند مشکل خاصی پیش نمی آید.

با نصب ترموستات فابریک کارخانه موتور خیلی سریع به حداقل دمای کاری نرمال خود می رسد و وقتی موتور به دمای ایده آل رسید با بسته شدن ترموستات از خنک شدن بیش از حد موتور جلوگیری می شود. با این وجود ترموستات فابریک کارخانه نمی تواند دمای موتور تحت فشار را تغییر دهد زیرا در در این حالت ترموستات کامل باز است و باز بودن کامل ترموستات مثل این است که اصلا ترموستاتی در سیستم وجود ندارد.

به همین دلیل است که در خودروهای مسابقه ای نصب ترموستات بی معنی است زیرا در مسابقه موتور خودروها تماما تحت فشار است و در این حالت ترموستات باید کاملا باز باشد. ترموستاتی که همیشه باز باشد فرقی با نبودن ترموستات ندارد.

این سوال پیش می آید که با نصب ترموستاتی که دمای باز شدن آن از دمای ترموستات فابریک کارخانه پایینتر باشد چه اتفاقی می افتد؟
در جواب باید گفت امتیاز خاصی به دست نمی آورد بلکه ضرر هم می کنید! در داخل شهر موتور خودروی شما با داشتن ترموستات بسیار سریعتر از نداشتن آن گرم می شود و با نصب ترموستات با دمای پایینتر (مثلا ۷۵ درجه به جای ۸۳ درجه برای ۴۰۵) در واقع موتور زود به دمای ۷۵ می رسد ولی مدت زمان بیشتری طول می کشد تا دمای موتور از ۷۵ به ۸۳ برسد در صورتی که با ترموستات فابریک موتور زود به دمای ۸۳ (حداقل دمای استاندارد) می رسد. مشکل دیگری که ترموستات ۷۵ درجه ایجاد می کند این است که در مواقعی که دمای موتور پایینتر از حد نرمال است (مانند حرکت در سرپایینی به مدت طولانی) با ترموستات ۷۵ دما پایینتر از ترموستات ۸۳ خواهد بود که همانطور که پیشتر ذکر شد به دلیل عدم انبساط کافی قطعات منجر به فرسایش بیشتر موتور می شود.

نظرت چیه این مطلب رو ببینی:

آموزش تعویض ترموستات پراید، 405، پژو 206 تیپ

با در نظر گرفتن موارد فوق به این نتیجه می رسیم که اگر دمای ترموستات پایینتر از دمای فابریک باشد فقط به صورت موقتی می تواند در شرایطی خاص به دیرتر گرم شدن موتور کمک کند که ارزش خاصی ندارد. مثلا فرض کنید در حال رانندگی در جاده ای کفی هستید (با ترموستات ۷۵ درجه) و سرعتتان ۱۲۰ کیلومتر در ساعت است و چون باد زیادی جلوی خودرو در جریان است و جاده شیب ندارد دمای موتور در حدی پایین می آید که ترموستات بسته شده و دما به حداقل ممکن یعنی ۷۵ می رسد. اگر مدتی بعد وارد یک سربالایی تند ولی کوتاه شوید مثلا ممکن است دمای موتور در پایان سربالایی به ۹۵ برسد.

یعنی شما با دمای ۷۵ درجه وارد سربالایی شدید و با دمای ۹۵ درجه از آن خارج شدید و مثلا فقط ۲ دقیقه کلا در سربالایی بودید. حال اگر با ترموستات فابریک این حالت را تجربه می کردید با دمای ۸۳ وارد سربالایی می شدید و ممکن بود مثلا با دمای ۹۹ درجه از سربالایی خارج شوید (یعنی ۴ درجه داغتر) زیرا لحظه ورود به سربالایی دمای موتور ۸۳ بود که بالاتر از حالت اول (ترموستات ۷۵) بود. پس در این حالت خاص ترموستات ۷۵ درجه به اندازه ۴ درجه در خنکتر کار کردن موتور شما تاثیر گذاشت ولی نکته مهم در این مثال مدت زمان رانندگی شما در سربالایی است.

تعویض ترموستات پژو 206 تیپ 2

اگر فرض کنیم در دمای ۱۰۵ درجه دور تند فن های رادیاتور وارد مدار شوند و جلوی بالا رفتن دما بیش از ۱۰۵ درجه را بگیرند و همچنین اگر فرض کنیم مدت زمان ماندن شما در سربالایی از ۲ دقیقه به ۲۵ دقیقه افزایش یابد و فشار روی موتور خیلی زیاد باشد پس در این حالت چه ترموستات ۷۵ داشته باشید چه ۸۳ فرقی به حال شما نخواهد کرد زیرا در هر صورت اگر مدت زمان زیادی در سربالایی باشید (مهم نیست با چه دمایی وارد سربالایی شدید) دمای شما از ۱۰۰ درجه رد خواهد شد و به ۱۰۵ می رسد و در این مرحله خنک شدن موتور به عهده فن های رادیاتور است نه ترموستات. پس خنک تر بودن موتور آن هم فقط چند درجه و در شرایطی خاص اینقدر ارزش ندارد که به خاطر آن باعث فرسایش بیشتر موتور شویم.

نصب ترموستات دما پایین ویژگی منفی دیگری نیز دارد و آن افزایش مصرف سوخت است. همانطور که می دانید موتورهای احتراق داخلی بهترین قدرت و بازده خود را در دمای کاری نرمال ارائه می دهند و در خودروهای انژکتوری سنسوری به نام سنسور دمای هوای ورودی یا IAT وجود دارد که بر اساس اطلاعاتی که این سنسور به کامپیوتر موتور یا ECU می فرستد، میزان پاشش انژکتورها توسط ECU تعیین می شود. (مثلا هنگامی که اول صبح استارت می زنید این سنسور نقش ساسات در موتورهای کاربراتوری را ایفا می کند و باعث زودتر گرم شدن موتور می شود). اگر هنگام رانندگی در حالتی باشید که فشار روی موتور کم باشد دمای آن به دمای حداقل باز شدن ترموستات یعنی ۷۵ می رسد و تقریبا روی ۷۵ ثابت می ماند ولی با ترموستات فابریک در شرایط مشابه دما روی ۸۳ ثابت می ماند. وقتی دما روی ۷۵ باشد ECU دستور پاشش بیشتری به انژکتورها صادر می کند زیرا دما پایینتر است و این پاشش بیشتر به معنای افزایش مصرف سوخت خواهد بود. پس با ترموستات ۸۳ درجه پاشش انژکتورها کمتر بوده و مصرف کاهش می یابد.

به طور کلی با کاهش دما پاشش انژکتورها بیشتر می شود و بالطبع آن مصرف بالاتر خواهد رفت.

نتیجه گیری درباره مضرات استفاده از ترموستات با دمای پائین تر یا حذف ترموستات:
اکر بخواهیم به طور خلاصه وار عواقب ناشی از ترموستاتی که دمای آن پایینتر از دمای استاندارد باشد را ذکر کنیم می توان گفت فرسایش بیشتر موتور و افزایش مصرف سوخت از مهم ترین ویژگی های منفی آن هستند.

از عواقب منفی حذف ترموستات نیز می توان علاوه بر دو مورد فوق به خطر تاب برداشتن سرسیلندر نیز اشاره کرد.

نصب ترموستاتی که دمای آن استاندارد باشد باعث کاهش مصرف سوخت، کاهش فرسایش موتور و کارکرد بهتر آن می شود.
پس هیچ گاه ترموستات خودروی خود را بر ندارید (چه در تابستان چه در زمستان) و همچنین از ترموستاتی که دمای باز شدن آن پایینتر از نرمال است استفاده نکنید.
اگر احساس می کنید خودروی شما داغتر از دمای نرمال کار می کند و از سالم بودن ترموستات ممطئن هستید باید عیب را در دیگر اجزای سیستم خنک کننده جستجو کنید. مطمئن باشید سیستم خنک کننده ای که معیوب باشد با نصب ترموستات دما پایین عیبش رفع نمی شود و تحت فشار خودش را نشان می دهد. پس با نصب ترموستات دما پایین یا حذف ترموستات فقط صورت مسئله را پاک می کنید و مشکل گرم شدن و بازده پایین سیستم خنک کننده همچنان سر جای خودش است.

انواع ترموستات
ترموستات الکترومکانیکی: این نوع ترموستات با استفاده از فرمان حسگر حرارتی توسط یکسری رابط مکانیکی به میکروسوئیچ، سبب قطع و وصل مدار الکتریکی می شود محصول این نوع تکنولوژی دارای عمری طولانی است.

ترموستات الکترومکانیکی دارای دو نوع حسگر دما می باشد. یک نوع آن بر اساس اصل انبساط مایع عمل می کند. این سیستم حرارتی که diastat نامیده می شود و با نام ترموستات مویین نیز شناخته شده است، شامل: سنسور یا حسگر، لوله مویین و دیافراگم می باشد. هنگامی که دمای سنسور بالا می رود مایع از طریق لوله مویین به داخل دیافراگم رفته و ایجاد انبساط کاری (Working distention) می نماید. به وسیله این انبساط کاری کلید فنری (Snap action) به کار می افتد که می تواند مدار را باز کنند یا ببندد.

و نوع دیگر توسط انبساط فلز؛ که ترموستات بایمتال نامیده می شود، مستقیماً با انبساط فلز، کلید فنری عمل می کند.
ترموستات الکترونیکی: این نوع ترموستات فرمان دریافت شده از سنسور دمایی را توسط جریان الکترونیکی به یک رله مینیاتوری منتقل و سبب قطع و وصل جریان الکتریکی می گردد.

ترموستات فانوسی و ترموستات مومی
ترموستات فانوسی در قدیم مورد استفاده قرار می گرفت و در داخل ان الکل بود زمانی که الکل گرم می شد انبساط پیدا می کرد اما در ترموستات مومی کپسولی وجود دارد که درون ان موم یا پودری از کرستال های مخصوص قرار داده اند که در اثر افزایش درجه حرارت منبسط شده و پیستون متصل به ان را حرکت داده و دریچه ترموستات را باز می کند و زمانی که درجه حرارت موتور پایین است اب سرد ناشی از ان , موم یا کرستال ها را منقبض کرده و فنر ترموستات دریچه را می بندد.

ترموستات وسیله حرارت سنجی است که برای کنترل جریان اب دستگاه خنک کننده در درجه حرارت معین به کار می رود چون عملکرد موتور به طور مستقیم به درجه حرارت موثر ان بستگی دارد بنابراین استفاده از وسیله ای که بتواند این درجه حرارت را به ویژه در فصل زمستان حفظ کند بسیار ضروری است این وسیله یا به عبارت دیگر ترموستات در حالی که موتور سرد است از هدایت اب داخل موتور به رادیاتور جلوگیری می کند و بر عکس هنگامی گرمای موتور بیش از درجه حرارت موثر ان است ترموستات باز می شود و امکان می دهد که حداکثر جریان اب برای خنک شدن از موتور به سمت رادیاتور جاری شود

آموزش تعویض ترموستات

1- ابتدا محفظه فیلتر هوا و لوله خرطومی آنرا باز نمایید.
2- شلنگ متصل به ترموستات را از جای خود در آورید.
3- ترموستات قدیمی را باز نمایید.
4- شلنگ پایینی متصل به رادیاتور را نیز از جای خود در آورید.
5– اجازه دهید مایع خنک کننده کاملا تخلیه شود. برای سهولت می توانید درب مخزن را باز نمایید.
6- با آب معمولی و از طریق مخزن، موتور و رادیاتور را شستشو دهید.
7- ترموستات جدید را در جای خود ببندید.
8- مخزن را از 2 لیتر مایع ضد یخ و ضد جوش و 2 لیتر آب مقطر پر کنید.
9- در حین پر کردن، در صورتیکه سطح مایع پایین نمی رفت، با استفاده از پیچ های کناری ترموستات و ورودی بخاری، هوای موجود در سیستم را تخلیه نمایید. (هوا گیری)
10- استارت زده و اجازه دهید تا دمای آب به 89 درجه برسد.
11- تمامی پیچها و بست ها را کنترل نمایید تا نشتی نداشته باشند.
12- در صورت کم کردن آب، به میزان لازم مخزن را تا علامت حداکثر پر نمایید.تذکر 1: موتورهای TU3، TU3A و TU5 از ترموستات 89 درجه استفاده می کنند.
تذکر 2: در بعضی از مدلهای 206، ترموستات با پوسته پلاستیکی استفاده شده است.
تذکر 3: برای باز کردن بست ها از انبر قفلی می توانید استفاده نمایید.
تذکر 4: در هنگام این کار موتور کاملا سرد باشد.
تذکر 5: بعد از پابان کار، دما باید روی 89 درجه ثابت بماند

.

چگونه ترموستات ۲۰۶ را تعویض کنیم ؟

۱- هواکش و خرطومی را باز کنید

۲- زیر موتور تشت بگذارید

۳- وقتی که موتور کاملا سرد بود با انبر قفلی بست شلنگ را آزاد کنید

۴- با آچار ستاره ای پیچ را باز کنید

۵- سوکت فشنگی آب را آزاد کنید

۶- پیچ های دور ترموستات را باز کنید و زیر ترموستات یک شلنگ دیگر هست که آنرا نیز آزاد کنید

۷- موقع جا زدن جای ترموستات را تمیز کنید و دور هوزینگ ترموستات چسب مزدا بزنید

۸- برای تعویض فشنگی سنسور دمای آب خار را دربیاورید فقط دقت کنید که خار چگونه جا خورده بود

۹- بعد از اتمام کار دو پیچ هواگیری که یکی مسی و دیگری پلاستیکی می باشد را باز کنید و هوا گیری کنید