دنده یا دسته دنده اهرمی است که در داخل کابین خودرو قرار داشته و وظیفه آن تعویض دنده است؛ شایان ذکر است که دسته دنده در خودروهای قدیمی کنار فرمان واقع شده بود. خودروهای سواری معمولا دارای ۵ دنده (۵ سرعته) است که البته اگر دو حالت خنثی و دنده عقب را نیز مد نظر قرار ندهیم، ۵ حالت مختلف می‌توان برای خودروها دنده دستی متصور شد. در خودروهای اتومات، دنده در اغلب موارد دنده دارای ۴ حالت P، N، R و D است.
در گذشته در رابطه با لرزش نامعمول قسمت های مختلف خودرو همچون لرزش موتور یا لرزش فرمان، مفصلا صحبت کرده ایم ولی این بار به سراغ بخش دیگری خواهیم رفت که گاهی اوقات بدون دلیل خاصی شروع به لرزش کرده و با صدایی که تولید می کند موجب کلافگی راننده نیز می شود. این قسمت از خودرو که در کابین خودرو شروع به لرزش می کند، سر دنده می باشد که گاها در برخی دنده ها یا سرعت های خاصی، شروع به لرزش می کند و اگر رفع نگردد باعث ایجاد مشکلات دیگری نیز خواهد شد. با ما در ادامه همراه باشید تا دلایل لرزش دنده در خودروهای دنده دستی را بررسی کرده تا در صورت امکان با بکار گیری برخی راهکارها، اقدام به رفع این مشکل نمایید.
علت لرزش دنده
سر دنده یا دسته دنده ممکن است بنا به دلایل مختلفی در برخی شرایط شروع به لرزش کند. با توجه به کیفیت نامطلوب ساخت خودروهای داخلی، گاها دیده شده که خودرو از بدو تحویل دارای چنین مشکلی بوده و راننده متوجه لرزش دنده در برخی شرایط می شود. با این حال برخی از عوامل وجود دارند که می توانند موجب لرزش دنده در خودروهای دنده دستی شوند. این مشکلات می توانند از گیربکس خودرو یا موتور و اتصالات موتور نیز باشند که بسته به شرایط خودرو می توانند متفاوت باشند.
البته برخی لرزش های سر دنده نیز کاملا طبیعی بوده و نیازی به تعمیر آن نخواهد بود. اصولا خودروهای دنده دستی ساخت داخل، در هنگام حرکت و شتاب گیری اولیه، ممکن است مقداری با لرزش دنده همراه باشند. همچنین در دورهای پایین به علت ارتعاش طبیعی خودرو، ممکن است دنده خودرو دچار لرزش های خفیفی شود که با بالاتر رفتن دور موتور و تعویض دنده، این مشکلات حل خواهد شد.
اما شرایط دیگری برای لرزش دنده در خودرو های مختلف وجود دارد که نشان از وجود مشکل در برخی قطعات دیگر خودرو دارد. در ادامه به این مشکلات احتمالی اشاره شده است و علاقه مندان می توانند از طریق مطالعه موارد زیر، نسبت به رفع این مشکلات اقدام کنند تا این لرزش های موجود در دنده را کاهش داده و یا بطور کامل از بین ببرند.
- بروز مشکل و یا شکستگی در وضعیت دسته موتورها می تواند در برخی دورها یا سرعت ها، منجر به لرزش دنده و یا کل موتور خودرو گردد.
- ایجاد شکستگی و خرابی در پلوس چرخ های سمت راننده یا شاگرد نیز در سرعت های پایین باعث لرزش دنده خواهد شد.
- کیفیت پایین و یا کم بودن میزان روغن واسکازین در گیربکس نیز گاها منجر به لرزش دنده و داغ شدن بیش از حد دسته دنده نیز می شود.
- در صورت شکسته شدن فنرهای داخل پلوس و شفت ها، دنده شروع به لرزش در سرعت های خاصی خواهد نمود.
- وجود ایراد در صفحه کلاچ و دیسک ممکن است در هنگام تعویض دنده باعث لرزش دنده شود.
- استاندارد نبودن ارتفاع خودرو نیز گاهی اوقات منجر به لرزش سر دنده می شود که با تنظیم ارتفاع گاها این مشکل رفع خواهد شد.
- وجود اشکال در ماهک و میل ماهک نیز ممکن است باعث لرزش نامعمول دنده در خودروهای گیربکس دستی شود.
آنچه در بالا عنوان شد، جزو شایع ترین عوامل و مشکلاتی هستند که منجر به لرزش دسته دنده و سر دنده در کابین راننده می شوند. معمولا با مراجعه به یک فرد متخصص و معاینه مواردی که در بالا عنوان شد، می توان سر منشا مشکل را یافته و نسبت به حل آن اقدام نمود. در نظر داشته باشید که همانطور که اشاره شد، به علت کیفیت پایین برخی محصولات، ممکن است این مشکل به صورت طبیعی و به علت ارتعاش خود خودرو باشد که با بالا رفتن دور موتور، می توان از آن چشم پوشی نمود.
مشکلاتی که موجب لرزش دنده خودرو می شود
۱- لرزش دنده بدلیل مشکل در دسته موتور
دسته موتور یکی از مهمترین اجزا در حفظ تعادل خودرو بوده و وظیفه حفظ وزن خودرو را بر عهده دارد. بنابراین دور از انتظار نیست وجود مشکل یا شکستگی در دسته موتورها منجر به لرزش دنده خودرو و در حالت کلی لرزش موتور گردد. بسته به اینکه که خودرو محرک جلو باشد یا عقب، تعداد دسته موتور متفاوت بوده و شکستگی هر کدام از آن‌ها نیز علایم خود را دارد ولیکن در حالت کلی صدای تلق‌تلق به هنگام عبور از دست‌اندازها، نشان از خرابی دسته موتور دارد. سعی نمایید به صورت منظم، دسته موتورها را بررسی و بازدید نمایید تا از شکستگی آن پیشگیری گردد.
زمانی که برای یکی از این دسته ها مشکلی پیش بیایید بصورت معمول موجب لرزش موتور و سیستم های متصل به آن می شود که یکی از آن ها گیر بکس می باشد سوای مشکلاتی دیگری که برای این بخش پیش می آید این لرزش به دنده خودرو نیز منتقل می شود و به این صورت است که این مشکل موجب لرزش دنده خودرو می شود
۲- کیفیت پایین واسکازین
واسکازین همان روغن گیربکس است. کیفیت مناسب واسکازین، منجر به کارکرد روان گیربکس، کاهش سر و صدا، کاهش درجه حرارت گیربکس و … می‌گردد. چنانچه کیفیت واسکازین پایین بوده یا مقدار آن کافی نباشد می‌تواند باعث لرزش دنده خودرو نیز گردد. بهترین راهکار پیشگیری از این امر، تعویض به موقع روغن گیربکس است که بسته به نوع روغن، گیربکس خودرو و شرایط آب و هوایی فرق دارد ولیکن در حالت کلی هم‌زمان با تعویض دیسک و صفحه کلاچ، واسکازین نیز باید تعویض گردد.
۳- خرابی پلوس
پلوس وظیفه انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را برعهده دارد. شکستگی یا خرابی پلوس، در سرعت‌های پایین می‌تواند موجب لرزش دنده خودرو گردد. شایان ذکر است که شکستگی فنرهای داخل پلوس، باعث لرزش دنده در سرعت‌های خاصی خواهد شد. پارگی گردگیر پلوس، سفت نبودن پیچ‌های سر پلوس و همچنین عدم استفاده صحیح از خود دنده خودرو، از دلایل خرابی پلوس است. صدای تق‌تق از چرخ‌ها بیانگر خرابی پلوس است. برای آنکه متوجه شوید کدام سمت مشکل دارد؛ فرمان را به صورت کامل به آن سمت بچرخانید؛ چنانچه صدای تق‌تق آمد یعنی پلوس آن سمت مشکل دارد.
۴-لرزش دنده خودرو بدلیل کیفیت پایین ساخت و مونتاژ
کیفیت پایین ساخت و مونتاژ یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند موجب لرزش دنده خودرو شود که این موضوع در خودروهای داخلی بیشتر دیده می‌شود. شایان ذکر است که گذر زمان نیز بر این امر تاثیرگذار است.
۵- خرابی ماهک و میل ماهک
ماهک، اهرمی هلالی‌شکل است که با حرکت آن، کشویی تعویض دنده هم حرکت کرده و تعویض دنده صورت می‌پذیرد. خرابی ماهک باعث لق شدن دسته دنده، لرزش آن و جا نرفتن دنده می‌گردد. البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که خرابی ماهک عمدتا بصورت عدم توانایی در جا زدن دنده خود را نشان می دهد و شانس اینکه خرابی ماهک را با لرزش دنده خودرو متوجه شوید پایین می باشد.
۶- اشکال در صفحه کلاچ و دیسک
خرابی صفحه کلاچ و دیسک از دیگر عوامل است که می‌تواند منجر به لرزش دنده خودرو گردد. جهت جلوگیری از ایجاد لرزش در دنده و بروز سایر مشکلات، بازدیدهای دورهای را فراموش نکرده و به موقع اقدام به تعویض آن‌ها کنید. زمان تعویض صفحه کلاچ و دیسک، بسیار وابسته به نوع رانندگی شما است. اگر ماشین را در دنده ۱ قرار داده و کلاچ را رها نمایید چنانچه موتور و اتاق خودرو بلرزد نشان از آن است که زمان تعویض صفحه کلاچ و دیسک فرا رسیده است.
۷-تنظیم نبودن ارتفاع خودرو
تنظیم نبودن ارتفاع خودرو نیز می‌تواند از دلایل لرزش دنده خودرو باشد که با مراجعه به مکانیکی، در اغلب موارد این مشکل به راحتی قابل برطرف نمودن است.
