خودرو به منظور حرکت به سیستم انتقال نیاز دارد و این سیستم از اجزایی چون دیسک و صفحه کلاچ ، گیربکس، دیفرانسیل و … تشکیل شده است تا قدرت موتور از حرکت طولی پیستون که توسط میل‌لنگ ایجاد شده است به حرکت دورانی تبدیل شده و از طریق دیسک و صفحه به جعبه دنده و دیفرانسیل و در نهایت به چرخ‌های خودرو منتقل شود و خودرو به حرکت در آید.
حال زمانی که نیاز به حرکت نیست و قرار است تا خودرو کاهش سرعت دهد و متوقف شود باید این سیستم انتقال قدرت قطع شود و این وظیفه را سیستم کلاچ برعهده دارد.
دیسک و صفحه ( کیت کلاچ ) در خودروهای دنده دستی توسط مکانیزمی به پدال کلاچ متصل شده است تا در صورت فشردن پا بر روی آن ارتباط موتور با جعبه دنده قطع شود. بنابراین دیسک و صفحه با توجه به نوع مصرف یکی از کاربردی‌ترین قطعات خودرو محسوب می‌شوند و پس از مدتی نیاز به تعویض دارند اما تشخیص زمان تعویض دیسک و صفحه خودرو علائم خاصی دارد و به صورت دیداری قابل تشخیص نیست.
چگونه تشخیص دهیم که زمان تعویض دیسک و صفحه خودرو فرا رسیده است؟
همانطور که گفته شد، امکان دیدن دیسک و صفحه بدون باز کردن دیفرانسیل وجود ندارد و به منظور تشخیص زمان تعویض دیسک و صفحه باید به نشانه‌ها توجه کرد. حال سوالی که برای اغلب رانندگان پیش می‌آید این است که چگونه تشخیص دهیم دیسک و صفحه خودرو نیاز به تعویض دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت علائم و تست‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهند زمان تعویض کیت کلاچ و صفحه فرا رسیده است.
برخی از روش‌های تشخیص و زمان تعویض دیسک و صفحه را بیان می‌کنیم:
✅ضعف شدید خودرو در حرکت سربالایی به معنای اتمام صفحه کلاچ است.
✅ حرکت خودرو در حالت سکون با دنده ۲ اگر با خاموش نشدن خودرو همراه شود و خودرو حرکت کند یعنی زمان تعویض دیسک و صفحه خودرو فرا رسیده است که این روش یک تست تجربی محسوب می‌شود و دقیق نیست.
✅اگر دنده ۱ و دنده عقب خودرو به سختی جا رود یعنی دیسک و صفحه خودرو شما نیاز به تعویض دارد ولی اگر برای تمامی دنده‌ها این حالت وجود داشت احتمالا روغن گیربکس تمام شده است.
✅ یکی از بهترین و اصولی‌ترین روش تشخیص زمان تعویض دیسک و صفحه این است که در حال حرکت با سرعت ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر بر ساعت، خودرو را در دنده ۴ قرار داده و پدال گاز را تا انتها فشار دهید. در این حالت اگر موتور خودرو شتاب گرفت و پرش داشت یعنی دیسک و صفحه با یکدیگر درگیر نیستند و زمان تعویض دیسک و صفحه فرا رسیده است.
✅یکی دیگر از علائم تمام شدن دیسک و صفحه خودرو این است که خودرو در حالت سکون در دنده ۱ قرار داده شود و در این حالت وقتی پدال کلاچ را رها کنید، بدنه خودرو دچار لرزش شود.
✅ از دیگر نشانه‌های تشخیص و زمان تعویض دیسک و صفحه خودرو، می‌توان به شتاب اولیه و شتاب‌های ناگهانی اشاره کرد و به دلیل انتقال ندادن نیرو موتور به گیربکس بخشی از قدرت موتور بین فلایویل و دیسک و صفحه هدر می‌رود.
تست صفحه کلاج
مطلب پیشنهادی:
چه عواملی سبب کاهش عمر صفحه کلاچ خودرو می‌شوند؟
در حالت عادی دیسک و صفحه کلاچ خودرو پس از طی کردن ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارد و زمانی که بیشتر حرکت خودرو در جاده‌های بیرون شهری انجام و در نهایت از کلاچ کمتر استفاده شود این مقدار به ۸۰ هزار کیلومتر هم می‌رسد. به طور کلی مجموعه دیسک و صفحه کلاچ که نوعی قطعه مصرفی به‌شمار می‌آیند از مقاومت لازم در برابر گرما و فرسایش ناشی از تنش و اصطکاک برخوردار هستند.
برخی عوامل در کاهش عمر صفحه کلاچ خودرو موثر هستند، از جمله آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد:
✅ فشار به خودرو در سربالایی
✅ حرکت با شتاب زیاد
✅ عادت بد قرار دادن پا بر روی کلاچ خودرو
✅ تاب داشتن و خط داشتن فلایویل
✅ جنس نامرغوب صفحه کلاچ
✅ تعداد سرنشین در خودرو
بنابراین اگر می‌خواهید عمر صفحه کلاچ خود را افزایش دهید بهتر است به موارد بالا توجه بیشتری کنید تا زمان تعویض دیسک و صفحه کلاچ خودرو را به تعویق بیاندازید.
علائم ضعیف شدن صفحه کلاچ
همانطور که می‌دانید، وظیفه انتقال نیروی موتور به گیربکس بر عهده دیسک و صفحه کلاچ خودرو است و پدال کلاچ از انتقال نیرو جلوگیری می‌کند تا عمل تعویض دنده توسط راننده انجام شود. پس از مدتی صفحه کلاچ خودرو به عنوان یک قطعه مصرفی ضعیف می‌شود و به تعویض نیاز دارد. چگونگی تشخیص تمام شدن صفحه کلاچ به علائم و نشانه‌هایی بستگی دارد.
از علائم و نشانه‌های ضعیف یا تمام شدن صفحه کلاچ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
✅ زمانی که پدال کلاچ حالت ارتجاعی و فنری خود را از دست بدهد و سفت و خشک شود.
✅ در هنگام تعویض دنده صدا شنیده شود.
✅ زمان رها کردن کلاچ، پای راننده به سرعت به عقب رانده شود.
✅ وقتی در هنگام حرکت خودرو دور موتور افزایش یابد اما سرعت به نسبت آن بالا نرود.
این نکته را در نظر داشته باشید که خرابی سیم کلاچ یا خشکی آن در مواقعی سبب پله پله شدن کلاچ خودرو می‌شود که باید به این موضوع توجه کنید و در این صورت به تعویض صفحه کلاچ نیازی نیست.
فیلم اموزشی
آموزش تعویض دیسک و صفحه کلاچ در خودروهای دیفرانسیل جلو
