برق خودرو یکی از پیچیده ترین قسمت های خودرو می باشد که ما آن را به عنوان زیر مجموعه اتاق خودرو به حساب می آوریم ، برق خودرو روز به روز گسترده تر و پیشرفته تر می شود ، چون از یک طرف سیستم های جدید و متنوع بر روی خودرو قرار می گیرند و به حجم سخت افزاری و سخت افزاری برق خودرو اضافه می شود و هم صنعت الکترونیک روز به روز پیشرفته تر می شود و طبیعتا این پیشرفت ، در الکترونیک خودرو نیز اثرگذار خواهد بود زیرا با پیشرفت الکترونیک ، تجهیزات الکترونیکی خودرو نیز پیشرفته تر خواهند شد.
در اینجا ابتدایی ترین و سطحی ترین بخش برق خودرو را بررسی می کنیم ، یعنی به بخش هایی از برق خودرو می پردازیم که شامل قدیمی ترین خودروها تا جدیدترین آنها بشود.(خودروهای قدیمی معمولا سیستم برقشان ساده تر از سیستم برق خودروهای جدید می باشد)
به طور کلی سیستم اصلی و اساسی برق خودرو از 5 قسمت تشکیل شده است که در شکل زیر یک نمونه از هر کدام نشان داده شده است. 1- تولید کننده برق. 2- ذخیره کننده برق. 3- توزیع کننده برق. 4- کنترل کننده برق. 5- مصرف کننده برق.
تولید کننده برق (آلترناتور یا دینام):
دینام (به انگلیسی Alternator) یا ژنراتور در واقع یک تولید کننده برق در خودرو است که با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی وظیفه برق رسانی به خودرو و شارژ مجدد باتری را به انجام می رساند. در صورتی که دینام در خودرو وجود نداشت باتری پس از استفاده برای روشن شدن خودرو و برق رسانی به دیگر قسمت های آن خالی می شد و عملاً کارکرد دیگری نداشت. از آنجایی که برق ذخیره شده در باتری خودرو برای دیگر مصارف مانند چراغ ها، بخاری، کولر و… کافی نیست عملاً وظیفه تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز آنها بر عهده دینام است.
ذخیره کننده نیرو (باتری):
باتری ها : باتری ها مولد هایی هستند که انرژی شیمیایی را تبدیل به انرژی الکتریکی میکنند .
باتری ها معمولا از کنار هم قرار دادن حداقل دو صفحه فلزی ( یا آلیاژیی) متفاوت در داخل یک محلول شیمیایی بوجود میایند. یکی از این دو صفحه دارای خاصیت الکترون دهی بیشتر(مثبت یا آند) و دیگری دارای خاصیت الکترون گیری بیشتر(منفی یا کاتد ) میباشد . محلول شیمیایی که باعث ایجاد ارتباط بین این دو صفحه میگردد ، الکترولیت نامیده میشود.
✅ نظرت چیه این مطلب رو ببینی: عیب یابی خودرو
توزیع کننده برق (دسته سیم):
تمامي فرامين داخل خودرو از طريق دسته سيمهاي مربوطه به نقاط مختلف (مصرف كننده ها) ارسال مي شود. برخي از اين دسته سيمها عبارتند از: EMS، داشبورد، محفظه موتور، شاسي، دينام، پنل داشبورد، بلندگو، چراغ سقف، انژكتور و …..
علاوه بر محصولات نامبرده ، قابليت توليد دسته سيمهاي خودرو در انواع مختلف در اين شركت وجود دارد.
طراحي اوليه اين دسته سيمها توسط خودروساز انجام شده و سپس نقشه هاي مهندسي آن تهيه شده و براي توليد به شركت مهرگان پهنه ارائه مي شود. سيم، سرسيم، سوكت، چسب، لوله خرطومي و … اجزاء تشكيل دهنده اين دسته سيمها مي باشند كه بخشي از آن از خارج از كشور و بخشي ديگر از تأمين كنندگان داخل كشور خريداري شده كه پس از انجام فعاليتهاي آماده سازي، مونتاژ مي گردد. از ماشين آلاتي كه براي توليد اين محصولات استفاده مي شود مي توان از دستگاههاي برش و پرچ اتوماتيك (Komax)، دستگاههاي سرسيم زني، دستگاههاي برش سيم، لوله خرطومي و انواع روكشهاي PVC و … نام برد.
کنترل کننده برق (دکمه ها و کلیدها):
لازم نیست تمامی مصرف کننده ها همیشه روشن باشند مثلا چراغ خودرو فقط باید در مواقعی روشن باشد که راننده صلاح بداند ؛ همچنین لازم نیست مصرف کننده ها در هنگام روشن بودن با تمام ظرفیت خود ، کار کنند مثلا فن گرم کننده اتاق خودرو اگر در هنگام کار با تمام ظرفیت کار کند اتاق خودرو بیش از اندازه گرم می شود پس باید سرعت آن توسط راننده کنترل شود ؛ بعضی از مصرف کننده ها نیز حالتی چند انتخابی دارند مانند شیشه بالابر خودرو که در هر لحظه ، راننده باید بتواند انتخاب کند شیشه بالا برود ، پایین بیاید یا در همین حالت باقی بماند. بنابراین علاوه بر رساندن برق به مصرف کننده ها ، می بایست توانایی کنترل آنها را نیز داشت ، برای این منظور از کنترل کننده ها و کلیدهایی در سر راه سیم هر مصرف کننده برق قرار می دهند تا راننده بتواند فعال یا غیرفعال بودن مصرف کننده ، سرعت یا شدت مصرف کننده یا حالت و جهت مصرف کننده برق را انتخاب کند. در شکل زیر چند کلید و کنترل کننده جریان برق را مشاهده می کنید.
مصرف کننده برق :
حال سوال اینجاست ارتباط بین سیم و سایر قسمت های برقی خودرو چگونه برقرار می شود ؟ انتهای هر سیم چگونه الکتریسیته را به مصرف کننده می رساند ؟ کنترل کننده ها چگونه در مسیر سیم قرار می گیرند؟
پاسخ تمامی این سوالات ، سوکت یا همان کانکتور می باشد ، هر سیم برای متصل شدن به مصرف کننده و یا کنترل کننده می بایست متصل به کانکتور شود و خود مصرف کننده یا کنترل کننده نیز دارای یک کانکتور می باشد ، با اتصال کانکتور دسته سیم ها به کانکتور مصرف کننده (یا کنترل کننده) ارتباط بین آنها برقرار می شود ، از آنجایی که اتصال و قطع اتصال کانکتورها به یکدیگر به راحتی انجام می شود ، می توان به راحتی یک مصرف کننده و یا کنترل کننده را از دسته سیم آن جدا کرد و هر کدام که معیوب بود تعویض کرد ، معمولا کانکتوری که به دسته سیم متصل است را کانکتور نری گویند ، این کانکتور نری داخل کانکتور مصرف کننده یا کنترل کننده می شود که آن را کانکتور مادگی گویند ، در شکل زیر سمت راست چند کانکتور متصل به دسته سیم را مشاهده می کنید ، همچنین در شکل سمت چپ ساده ترین اتصال دسته سیم دوتایی با کانکتور آن به یک لامپ ( مصرف کننده) با سوکت یا کانکتور مخصوص آن را مشاهده می کنید.
فیوز خودرو چیست؟
همانطور که اشاره شد، هر فیوز خودرو ، قطعه ای کوچک است که در سیستم برق رسانی خودرو، وظیف قطع کردن جریان برق در صورت نوسان را در دستگاه مصرف کننده متصل به خود دارد. به عبارت بهتر فیوزها در خودرو وظیفه دارند اگر جریان برق بیشتر از حد مجاز باشد، اتصال را قطع کرده و نگذارند دستگاه مصرف کننده آسیب ببیند. فیوزها در خودرو معمولا در مکانی در دسترس راننده در جعبه فیوز قرار دارند که برای یافتن آن ها، باید با استفاده از دفترچه راهنمای خودرو اقدام نمود. در دفترچه راهنمای هر خودرو، نقشه تمام فیوزها وجود داشته و وظیفه برق رسانی هر فیوز خودرو به دیگر قطعات خودرو، مشخص گردیده است.
فیلم آموزشی:
