استپر خودرو چیست و چگونه کار می کند؟

استپر موتور قطعه ای است که بر روی دریچه سوخت موتور انژکتوری قرار داشته و وظیفه اصلی آن، روشن نگه داشتن خودرو در حالت دور آرام است. به عبارت بهتر هنگامی که خودرو در دور موتورهای پایین کار میکند، این قطعه مانع از خاموش شدن موتور می گردد. بدیهی است که ایجاد اشکال در این قطعه موجب بد کار کردن موتور در دور موتور پایین می شود. علاوه بر این، این قطعه کوچک، موارد استفاده دیگری نیز دارد. در ادامه این مطلب به بررسی جامع استپر خودرو پرداخته و نکاتی را در رابطه با عیب یابی این قطعه کاربردی در موتور خودروها ارائه خواهیم داد.

استپر خودرو چیست؟

همانطور که اشاره شد، این قطعه کوچک نوعی قطعه الکترونیکی- مکانیکی است که در هنگام دور پایین کار کردن موتور باعث می شود که خودرو خاموش نشود. علاوه بر این وظیفه مهم استپر خودرو باعث می شود که هنگام روشن شدن کولر خودرو و آمدن بار اضافی روی موتور، دور موتور خودرو افزایش یافته تا از این طریق موتور راحت تر کار کند. همچنین این قطعه وظیفه باز کردن دریچه گاز را در مواقعی که موتور سرد است بر عهده دارد تا بتوان خودرو را با یک استارت روشن نمود. علاوه بر این، استپر می تواند هوای مصرفی سیلندرها را نیز تنظیم نماید.

حوه کار استپر خودرو

این قطعه کوچک همانند بسیاری از قطعات دیگر خودرو توسط ECU یا کامپیوتر خودرو کنترل می گردد. ECU استپر را توسط ۴ ترانزیستور کنترل می نماید به این صورت که دو عدد از آن ها برای حرکت به جلو و دو عدد از آن ها برای حرکت به عقب استفاده می گردد. کامپیوتر خودرو با توجه به وضعیت خودرو و دمای موتور با فرستادن بار الکتریکی به این ترانزیستورها باعث می شود که دریچه استپر باز یا بسته شود. هنگامی که دمای موتور به درجه مورد انتظار ECU برسد، آنگاه کامپیوتر دریچه را در بسته ترین حالت قرار می دهد که دیگر هوای اضافی وارد موتور نگردد. هنگامی که شما پای خود را از روی پدال گاز بردارید، ECU به استپر فرمان می دهد که دریچه های خود را باز کرده تا هوای موتور از طریق این دریچه ها تامین گردد.

استپر موتور یکی از قطعات مهم موتور خودرو است که به محض خرابی آن موتور هم بد کار میکند و هم باعث افزایش آلایندگی خودرو میشود که در ذیل ما قصد داریم علائم خرابی و تعویض و تست آن را مورد مطالعه قرار دهیم.

اغلب افراد تصور میکنند تمیز بودن استپر موتور در شتاب و راندمان موتور اتومبیل تاثیر دارد به همین خاطر در فواصل کوتاه مدت اقدام به باز کردن و تمیز کردن آن میکنند این در حالیست که استپر موتور تنها دور آرام موتور را روی مقدار معین نگه میدارد از این رو اتومبیل هایی که دارای دریچه گاز برقی هستند فاقد استپر موتور میباشند .

از آنجایی که استپر موتور دارای چرخ دنده پلاستیکی کوچک و حساس است باز و بست و دستکاری آن باعث خرابی یا کارکرد نادرست میشود . البته تمیز کردن با اسپری مخصوص بدون دست زدن به محور آن هنگامی که استپر موتور خیلی کثیف شده و موتور اتومبیل در دور آرام خوب کار نمیکند امری ضروری است. در اتومبیل هایی با کارکرد نسبتا زیاد لازم است استپر موتور سالی یک بار تمیز شود .

ممکن است یک روز هنگاهی که سوار اتومبیل خود میشوید و استارت میزنید موتور روشن نشود و اشکال از موتور پله ای باشد در این صورت فقط کافی است پدال گاز اتومبیل را کمی فشار دهید و استارت بزنید تا موتور اتومبیل روشن شود . نگران نباشید چون میتوانید به راحتی اتومبیل خود را به تعمیرگاه برسانید و یا خودتان اقدام به تعویض استپر موتور کنید . در بعضی از خودروها حتما باید بعد از تعویض قطعات الکترونیکی موتور کامپیوتر (ECU) به دیاگ متصل شده و ریست شود . خودروهایی که از ECU زیمنس استفاده میکنند مانند بعضی مدل های پراید ، تیبا و پژو از این دسته اند . در این صورت تعویض استپر موتور توسط خودتان به تنهایی مشکل را حل نمی کند .

اگر به تعمیرگاه دسترسی ندارید و اتومبیلتان بعد از هر توقف و رها کردن پدال گاز خاموش میشود باید کمی دور آرام موتور را زیاد کنید ، معمولا خودروهای انژکتوری پیچ تنظیم دور آرام ندارند و باید این کار را از طریق رگلاژ سیم گاز انجام بدهید . ‌‌‌‌درب موتور (کاپوت) را باز کنید و سیم گاز را که معمولا کنار ورودی هوای دریچه گاز است پیدا کنید ، سیم گاز اغلب ماشین ها بوسیله یک خار مهار میشود ، خار را در بیاورید سیم گاز را به آرامی عقب بکشید تا دور آرام به مقدار لازم افزایش پیدا کند ، سپس خار را در جای خود بگذارید . فراموش نکنید بعد از تعویض استپر موتور سیم گاز را به حالت اولیه باز گردانید.

روش تعویض استپر موتور

قبل از هر اقدامی فراموش نکنید دست زدن به محور استپر موتور باعث خرابی یا اشکال در عملکرد آن میشود . سویچ خودرو را تا آخرین مرحله ببندید و یک دقیقه صبر کنید سپس سوکت استپر موتور را با آزاد کردن خار آن در بیاورید، پیچهای نگهدارنده استپر را باز کنید و آن را در بیاورید . بهتر است به کمک اسپری مخصوص یا پنبه و تینر فوری هوزینگ استپر موتور را تمیز کنید . استپر موتور جدید را از نظر داشتن اورینگ برسی کنید ممکن است قطعه جدید فاقد اورینگ باشد که در این صورت باید از اورینگ استپر قبلی استفاده کنید، استپر جدید را در محل خود بگذارید و پیچهای آن را ببندید و سوکت آن را جا بزنید .

برای اقدام به روشن کردن اتومبیل برای اولین بار بعد از تعویض استپر باید دمای آب کمتر از پنجاه درجه باشد ، سویچ خودرو را باز کرده و سی ثانیه صبر کنید سپس سویچ را بسته و مجددا سی ثانیه صبر کنید . این عمل را سه بار تکرار کنید ( مجموع زمان سه دقیقه ) سپس اتومبیل را روشن کنید ، اگر با اولین استارت روشن نشد نگران نباشید و استارت زدن را تا روشن شدن موتور ادامه دهید . صبر کنید موتور گرم شده و دور موتور به حالت عادی ( حدود هشتصد و پنجاه دور ) برگردد .

تست استپر موتور

برای تست موتور پله ای لازم است موتور گرم باشد

در حالی که موتور روشن است پا را روی پدال ترمز بگذارید ، پدال کلاچ را نگه داشته و گیربکس را در دنده پنج بگذارید ، سپس پدال کلاچ را به آرامی بالا بیاورید (آرامتر از حالت عادی برای حرکت ) اگر دور موتور بلافاصله پایین آمد و موتور خاموش شد نشانه خرابی استپر موتور است . اگر استپر موتور دور از دست رفته را جبران و صدای موتور تغییر کرد نشانه سلامت استپر موتور است ، در این حالت اگر یکباره پدال کلاچ را تا انتها فشار دهید برای لحظه ای دور موتور بالاست و سریعا به حالت عادی باز میگردد .

در اتومبیل های گیربکس اتوماتیک دور موتور بعد از قرار دادن شیفتر در حالت D یا R پایین آمده و یا موتور خاموش میشود .